เซลล์เมลานิน คืออะไร

คือ เซลล์ชนิดหนึ่งในชั้นผิวหนังกำพร้า ( Melanocyte) ประกอบด้วยส่วนประกอบที่เรียกว่า Melanosome ซึ่งทำหน้าที่ในการผลิตเม็ดสี Melanin ให้เข้มขึ้น เวลาโดนแสงแดด หรือเกิดภาวะอักเสบจากสาเหตุต่างๆ เม็ดสีที่เข้มขึ้นนี้จะถูกนำมาสู่ชั้นผิวหนังด้วยเซลล์อีกตัวคือ keatinocytes ซึ่งสร้างเคอราตินที่ชั้นผิวหนังและทำให้เม็ดสีเมลานินมาอยู่ที่ผิวหนังกำพร้าและชั้นหนังแท้ ซึ่งเม็ดสีเมลานินที่ผลิตออกมามี 3 แบบ ก็คือ

1. Eumelanin ซึ่งจะได้แก่เม็ดสีดำ ซึ่งพบในคนเอเซียและคนที่ผิวคล้ำทั้งหลายในปริมาณที่มากกว่าคนผิวขาว
2. Pheo-melanin ซึ่งได้แก่เม็ดสีแดง(Oxyhemoglobin)หรือสีเหลือง(carotene) ซึ่งจะพบในคนที่ผิวขาวมากกว่าคนที่ผิวคล้ำ
3. Mixed-melanin คือมีเม็ดสีเมลานินทั้งสองแบบข้างบน ผสมผสานกัน
   เมื่อมีการสร้างเม็ดสีมากขึ้น ก็จะทำให้สีผิวที่เข้มขึ้น เกิดฝ้า กระ รอยหมองคล้ำ ขี้แมลงวัน

สาเหตุที่ทำให้สีผิวเข้มขึ้น หรือสีผิวผิดปกติ

1. แสงแดด :
– รังสียุวีเอ จะกระตุ้นเซลล์เมลานินโดยตรงให้ทำงานมากขึ้น หรือทางอ้อม โดย จะกระตุ้นการทำงานของเอนไซม์ Tyrosinase หรือจะกระตุ้นให้มีสารที่คล้ายสารอาหาร ทำให้เซลล์ keratinocyste รับสารเมลานินได้มากขึ้นส่งผลให้สีผิวเข้มขึ้น
– ส่วนรังสียูวีบี จะทำให้การทำงานประสานกันของเซลล์ melinocyte และเซลล์ keratinocytes ได้ดีขึ้นในการรับส่งเม็ดสีเมลานิน
2. ยาคุมกำเนิด หรือฮฮรโมนบางอย่าง เช่น เอสโตรเจน หรือโปรเจสเตอโรน
3. ความเครียดเรื้อรัง ซึ่งจะเห็นว่าในบางคนทำให้ผิวหน้าหมองคล้ำ ไร้ราศีได้
4. ยารับประทาน บางอย่างที่ทำให้ผิวหนังบางลงและไวต่อแสง
5. สารเคมีในเครื่องสำอาง หรือน้ำหอม ทำให้เกิดการแพ้ ไวต่อแสง หรือผิวหนังอักเสบ
6. พันธุกรรมหรือเชื้อชาติ ที่ทำให้ไวต่อแสงอยู่แล้ว เช่นกลุ่มชาวเอเซีย กลุ่มฮีสแปนิค(กลุ่มชนละติน)
7. แร่ธาตุบางอย่าง เช่น ทองแดง สังกะสี ธาตุเหล็ก ทำให้มีการสร้างสีเมลานินได้มากขึ้น ดังนั้นในอาหารเสริมพวกนี้ ต้องมีขนาดที่พอเหมาะ ถ้ามากเกินไปก็จะทำให้สีคล้ำลงได้

กระบวนการเกิดเม็ดสีผิว

ขั้นตอนการสังเคราะห์ เม็ดสีผิวเมลานิน อาศัย เอนไซม์ที่สำคัญมากมาย แต่จะกล่าวเฉพาะตัวเด่นๆ ดังนี้

1. เอนไซม์ Tyrosinase ซึ่งถือว่าเป็นเอนไซม์ที่สำคัญสุดและมีบทบาทมากสุดในการสังเคราะห์เม็ดสีเมลานินให้สีผิวเข้มขึ้น ซึ่งทำให้มีการวิเคราะห์สารไวเทนนิ่งที่ยับยั้งเอนไซม์นี้ให้ทำงานน้อยลง เช่น Hydroquinone วิตามินซี,Albutin,Licorice
2. เอนไซม์ Glutathione Or Cysteine มีบทบาทในการยับยั้งขบวนการสร้างเม็ดสี ดังนั้น การฉีดกลูต้า หรือทานน้ำผึ้งที่มีสาร Cysteine จึงทำให้สีผิวขาวขึ้น
3. เอนไซม์ D.tautomerase ,Dpolymerase ซึ่งทำหน้าที่เกี่ยวข้องกับสีของกระ หรือรอยแดง ซึ่งพบว่าครีมไวเทนนิ่งกลุ่มวิตามินซี,Licorice,Kogic acid สามารถยับยั้งเอนไซม์นี้ได้
4. เอนไซม์ D.peoxidase เป็นเอนไซม์อีกขั้นตอนหนึ่งที่เปลี่ยนเม็ดสี Pheomelanin(สีแดง) เป็น Eumelanin (สีดำ) ซึ่งสารไวเทนนิ่งกลุ่ม albutin จะออกฤทธิ์ยับยั้งตรงนี้นะครับ
   ดังนั้น ครีมไวเทนนิ่ง หรือขบวนการฟอกสีผิวให้ขาวขึ้น หรือการรักษาเม็ดสีผิวที่ผิดปกติ เช่น ฝ้า กระ การทำเลเซอร์หรือ ทาครีมรักษาฝ้า กระ ต้องมีฤทธิ์ในการรบกวน ขบวนการ ขั้นตอน หรือเอนไซม์ ที่เกี่ยวข้องกับการสร้างเม็ดสีเมลานินนี้